İlk Ders

LADİNO DİLBİLGİSİ İLK DERS

Djenero de nombres sustantivos / Kelimelerin Cinsiyeti

Ladino’da kelimeler feminen veya maskülen olabilir. İnsanlarda cinsiyet biyolojik cinsiyete karşılık gelirken, eşyalarda bunun bir mantığı yoktur. Feminen isimler genelde –a harfi ile biterken, maskülen kelimeler –o ile veya bir sessiz harfle biter.

Örnek:

Aeroporto (maskülen) – havaalanı

Kaza (feminen) – ev

Not: Dersimizin devamında maskülen için m, feminen için f kısaltmalarını kullanacağız.

Bazı kelimelerin cinsiyeti ise diyalekte göre değişebilir. Bunlar –e veya sessiz harfle biten kelimeler olabilir ve –ma/-te ile biten, Yunanca’dan geçmiş kelimeler olabilir.

Kostumbre (m veya f) – adet / gelenek

Portokal (m veya f) – portakal

Poema (m veya f) – şiir

-ad, -ud, ve –sion ile biten isimler de feminendir

La sivdad (f) – şehir

La virtud (f) – erdem

La lision (f) – ders

ŞAHIS ZAMİRLERİ

	TEKİL	ÇOĞUL
Şahıs	Yo – Ben	Mozotros (m) mozotras (f) – Biz
Şahıs	Tu – Sen	Vos/vozotros (m) vozotras (f) Siz
Şahıs	El (o-erkek) Eya (o – kadın)	Eyos (m) eyas (f)

Vos/vozotros/vozotras ikinci çoğul şahsın yanı sıra, resmi konuşmalarda nezaket ifadesi olarak da kullanılabilir.

DÜZENLİ FİİLERİN ÇEKİMİ

Ladino dilinde fiiler çekimlidir. Fiilerin son harflerinde şahıs ve sayıya bağlı olarak değişiklikler olur. Fiiler master halinin sonuna gelen eklere göre üçe ayrılır. Sonu –ar ile biten diller ilk çekim kuralına tabidir.

Şimdi geniş zamanda, birinci çekim kuralına göre çekimlenen düzenli bir fiili ele alalım.

AVLAR (konuşmak / söylemek)

Avlo – konuşurum

Avlas – konuşursun

Avla – konuşur (kadın – erkek)

Avlamos – konuşuruz

Avlash – konuşursunuz

Avlan – konuşurlar

KANTAR (şarkı söylemek)

Kanto – şarkı söylerim

Kantas – şarkı söylersin

Kanta – şarkı söyler

Kantamos – şarkı söyleriz

Kantash – şarkı söylersiniz

Kantan – şarkı söylerler

BASİT DİYALOGLAR

Şimdi de biraz hal hatır soralım, değil mi? J

Reina:Buenos dias!

Ester:Buenos dias!

Reina: Komo vos yamash?

Ester: Me yamo Ester. Komo vos yamash?

Reina: Me yamo Reina. Enkantada.

Ester: Muncho plazer Reina.

Buenos dias: Günaydın

Komo vos yamash? : Adınız nedir?

Me yamo Ester: Adım Ester

Enkantado: memnun oldum

Muncho plazer: tanıştığımıza memnun oldum.

Daha uzun bir diyalog için:

En el aeroporto Ben Gurion / Kudüs’te Ben Gurion Havalanında

Reina: Buenas tadres, vozotros sosh Sinyor i Sinyora Amado? /Tünaydın, siz Bay ve Bayan Amado musunuz?

Nissim: Si, Sinyora. Muy buenas tadres. Me yamo Nissim. / Evet, Bayan. Tünaydın. Adım Nissim.

Ester: I yo me yamo Ester. Komo vos yamash? / ven benim adım da Ester. Sizin adınız ne?

Reina: Me yamo Reina. So vuestra giadera. Bienvenidos a Yerushalayim. Buyrun. / Adım Reina. Sizin rehberinizim. Kudüs’e hoş geldiniz. Buyrun.

Nissim: Munchas grasias. Enkantado. / Çok teşekkür ederim. Tanıştığımıza memnun oldum.

Esther: Muncho plazer. /Çok memnun oldum.

Reina: Avlash el djudeo espanyol muy bien. /Ladino’yu çok güzel konuşuyorsunuz.

Nissim: Vos tambien! De onde sosh? / Siz de! Neredensiniz?

Reina: So de Saray, ma agora moro en Yerushalayim. I vos de onde sosh? / Saraybosna’danım, ama şu anda Kudüs’te yaşıyorum. Ve siz neredensiniz?

Ester: Somos de San Francisco, ma mis avuelos son de Kastoria. / San Francisco’danım ama büyükbabamlar Kesriye’den.

Nissim: I mis nonos son de Salonika. / Ve benim büyükbabamlar da Selanik’ten.

Reina: Eyos avlan djudeo-espanyol? / Ladino mu konuşuyorlar?

Nissim: Lo avlan solo en kaza: Yalnızca evde konuşuyorlar.

Ester: I mozotros perkumaros de avlar djudeo-espanyol tambien. / Ve biz de İspanyolca konuşmaya çalışıyoruz.

SÖZLÜKÇE

LADİNO	TÜRKÇE
a	-e/-a (yönelme eki, ismin önüne geldiğinde yönelme anlamı verir. Örn. A Yerushalayim – Kudüs’e
Aeroporto (m.)	havaalanı
agora	Şimdi/şu anda
avlar	konuşmak
Bien (sıfat)	güzel
Bueno (iyi)	sıfat
de	(-den/-dan) So de Saray – Saraybosna’dan
Giadera (f)	rehber
i	ve
Kaza (f)	Ev
Komo?	Nasıl?
Lo (nesne)	O
Ma	Ama
Mal	Kötü şekilde
Malo	Kötü
Mi/s	Benim
Morar en	-de/da yaşamak
Muncho/mucho	Bir çok
Muy	Çok
No	Yok, değil
Nono/avuelo/papu	Büyükbaba
Ser	Olmak
Si	Evet
Sinyor	Bay
Sinyora	Bayan
Solo	Yalnızca
Tambien	Aynı zamanda, ayrıca
Vuestro/a/os/as	Sizin
Yamar	Adlandırmak/demek
Yamarse	Adlandırılmak/denilmek
Djudeo-espanol	Ladino
Saloniko	Selanik
Saray	Bosnahersek
Yerushalayim	Kudüs
Bienvenidos!	Hoşgeldiniz!
Buenas tadres!	Tünaydın
Buenos dias!	Günaydın
Buyrun!	Buyrun
En kaza	Evde
Enkantado.	Tanıştığımıza memnun oldum.
Komo vos yamash?	Adınız nedir?
Me yamo Rakel.	Adım Rachel.
Munchas grasias	Çok teşekkür ederim.
Muncho plazer.	Tanıştığımıza memnun oldum.
Perkurar de +inf	x yapmayı denemek (perkurar de + mastar halinde fiil)

Bu dersimizdeki cümle yapıları

Özne + fiil + nesne = yo avlo Djudeo-espanol