2. DERS

2. DERS

 

ÇOĞUL KELİMELER

Sesli harflerle biten kelimeler genelde sonlarına -s harfi eklenerek çoğul hale getirilir.

Örnekler:

Nono – büyükbaba                                      Nonos – büyükbabalar

İja – kız çocuğu                                                  ijas – kız çocukları

Padre – baba                                                      padres – babalar

 

Sessiz harflerle biten kelimeler ise -es harfi eklenerek çoğul hale getirilir.

Örnekler:

Sivdad – şehir                                                    Sivdades – şehirler

Papel -kağıt                                                         papeles – kağıtlar

Amor – sevgi                                                      amores – sevgiler

Luz -ışık                                                                luzes – ışıklar

 

Not: “S” harfi iki sesli harf arasında yer alırsa “z”ye dönüşür.

Örnek:

Mes    –  me(z)es

Sıfatlar cinsiyete ve sayıya göre isimlere uyum sağlayarak değişir. İsimlerle aynı şekilde değişir ve çoğul hale gelirler.

Un ombre riko – zengin bir adam                    ombres rikos – zengin adamlar

Una famiya rika – zengin bir aile                    famiyas rikas – zengin aileleler

Dikkatinizi çektiği üzere, sıfat tamlamalarında önce isim sonra sıfat kullanılıyor. Bu kuralı şimdiden dikkate almak ileride çok işimize yarayacaktır.

 

Artikeller

Belirsiz artikelin maskülen ve feminen kelimeler için farklı biçimleri vardır. (un, una). Artikeller, meslek, uzmanlık vs. belirten normatif cümlelerde kullanılmaz.

Eya es maestra. (O öğretmen).

Tu sos elevo (Sen öğrencisin).

Belirli artikeller de hem cinsiyete hem de sayıya göre farklı biçimlerde kullanılır.

 

Tekil:                                                                                     Çoğul:

El nono = büyükbaba                                                      los nonos = büyük babalar

La nona: büyükanne                                                       las nonas = büyükanneler

 

 

 

Tekil maskülen tanımlı artikelden sonra  (a) ve (de) edatları geldiğinde, aşağıdaki şekilde kısalır:

A+el = al (-e/-a)

Örnek: el nono (büyükbaba)

Al nono (büyükbabaya)

 

De+el= -den / -dan

Örnek: el nono (büyükbaba)

Del nono (büyükbabadan)

 

İyelik Sıfatları

Benim, senin, onun gibi iyelik sıfatları, aidiyet belirtmek için kullanılır. Örneğin “benim evim” ifadesindeki “benim” evin kime ait olduğunu belirtir. Ladino’da iyelik sıfatları, önüne geldikleri ismin tekil, çoğul, feminen ve maskülen olmasına bağlı olarak değişir.

 

İyelik sıfatı Tekil isim Çoğul isim
Benim Mi mis
Senin Tu tus
Onun Su sus
Bizim Muestro (m.) muestra (f) Muestros (m.) / muestras (f.)
Sizin (çoğul + resmi hitap) Vuestro  (m.) / vuestra (f.) Vuestros (m.) / Vuestras (f.)
Onların Su (m/f) Sus (m.F)

 

 

Mi madre                                                            annem

Muestra madre                                                 annemiz

Muestras madres                                             annelerimiz

Mi ija                                                                     kızım

Vuestra ijo                                                          oğlun/oğlunuz

Su nono                                                               büyük babası/büyük babaları

Mi padre                                                              babam

Vuestro padre                                                   baban

Vuestros padres                                               babalarınız

Mis ijas                                                                 kızlarım

Vuestros ijo                                                     oğullarınız

Sus nonos                                                           büyük babaları

 

Gece Postası

Sizler için daha etkili kaynaklar araştırırken bir de ne göreyim, müziği çok tanıdık bir ninni.

 

Güzel Geceleriniz Olsun,

Dinlemeden Uyumayın:

http://www.dailymotion.com/video/x308b9l_durme-durme-sephardi-lullaby-ladino-judeo-espano-l-%D7%9C%D7%93%D7%99%D

7%A0%D7%95-%D7%A9%D7%99%D7%A8-%D7%A2%D7%A8%D7%A9_music

Uzun Bir Aradan Sonra

Küçük maceramın sayıca az ama benim için çok değerli takipçilerine derslere verilen ara nedeniyle büyük bir özür borçluyum.

Bu akşam kahvemi yaptım ve ikinci dersi eklemek için çalışmaya başladım. Bu sefer önceliklerim arasında bir kaç sıra daha yukarıya taşıdığım bu blogu işe yarar bir hale getirmek için daha çok çalışacağım.

(Özeleştirimi verdim, çalışmaya başlıyorum)

Sevgiler,

Kıvılcım

İlk Ders

LADİNO DİLBİLGİSİ İLK DERS

Djenero de nombres sustantivos / Kelimelerin Cinsiyeti

Ladino’da kelimeler feminen veya maskülen olabilir. İnsanlarda cinsiyet biyolojik cinsiyete karşılık gelirken, eşyalarda bunun bir mantığı yoktur. Feminen isimler genelde –a harfi ile biterken, maskülen kelimeler –o ile veya bir sessiz harfle biter.

Örnek:

Aeroporto (maskülen) – havaalanı

Kaza (feminen) – ev

Not: Dersimizin devamında maskülen için m, feminen için f kısaltmalarını kullanacağız.

Bazı kelimelerin cinsiyeti ise diyalekte göre değişebilir. Bunlar –e veya sessiz harfle biten kelimeler olabilir ve –ma/-te ile biten, Yunanca’dan geçmiş kelimeler olabilir.

Kostumbre (m veya f) – adet / gelenek

Portokal (m veya f) – portakal

Poema (m veya f) – şiir

-ad, -ud, ve –sion ile biten isimler de feminendir

La sivdad (f) – şehir

La virtud (f) – erdem

La lision (f) – ders

ŞAHIS ZAMİRLERİ

TEKİL ÇOĞUL
  1. Şahıs
Yo – Ben Mozotros (m) mozotras (f) – Biz
  1. Şahıs
Tu – Sen Vos/vozotros (m) vozotras (f) Siz
  1. Şahıs
El (o-erkek) Eya (o – kadın) Eyos (m) eyas (f)

Vos/vozotros/vozotras ikinci çoğul şahsın yanı sıra, resmi konuşmalarda nezaket ifadesi olarak da kullanılabilir.

DÜZENLİ FİİLERİN ÇEKİMİ

Ladino dilinde fiiler çekimlidir. Fiilerin son harflerinde şahıs ve sayıya bağlı olarak değişiklikler olur. Fiiler master halinin sonuna gelen eklere göre üçe ayrılır. Sonu –ar ile biten diller ilk çekim kuralına tabidir.

Şimdi geniş zamanda, birinci çekim kuralına göre çekimlenen düzenli bir fiili ele alalım.

AVLAR (konuşmak / söylemek)

Avlo – konuşurum

Avlas – konuşursun

Avla – konuşur (kadın – erkek)

Avlamos – konuşuruz

Avlash – konuşursunuz

Avlan – konuşurlar

KANTAR (şarkı söylemek)

Kanto – şarkı söylerim

Kantas – şarkı söylersin

Kanta – şarkı söyler

Kantamos – şarkı söyleriz

Kantash – şarkı söylersiniz

Kantan – şarkı söylerler

BASİT DİYALOGLAR

Şimdi de biraz hal hatır soralım, değil mi? J

Reina:Buenos dias!

Ester:Buenos dias!

Reina: Komo vos yamash?

Ester: Me yamo Ester. Komo vos yamash?

Reina: Me yamo Reina. Enkantada.

Ester: Muncho plazer Reina.

Buenos dias: Günaydın

Komo vos yamash? : Adınız nedir?

Me yamo Ester: Adım Ester

Enkantado: memnun oldum

Muncho plazer: tanıştığımıza memnun oldum.

Daha uzun bir diyalog için:

En el aeroporto Ben Gurion / Kudüs’te Ben Gurion Havalanında

Reina: Buenas tadres, vozotros sosh Sinyor i Sinyora Amado? /Tünaydın, siz Bay ve Bayan Amado musunuz?

Nissim: Si, Sinyora. Muy buenas tadres. Me yamo Nissim. / Evet, Bayan. Tünaydın. Adım Nissim.

Ester: I yo me yamo Ester. Komo vos yamash? / ven benim adım da Ester. Sizin adınız ne?

Reina: Me yamo Reina. So vuestra giadera. Bienvenidos a Yerushalayim. Buyrun. / Adım Reina. Sizin rehberinizim. Kudüs’e hoş geldiniz. Buyrun.

Nissim: Munchas grasias. Enkantado. / Çok teşekkür ederim. Tanıştığımıza memnun oldum.

Esther: Muncho plazer. /Çok memnun oldum.

Reina: Avlash el djudeo espanyol muy bien. /Ladino’yu çok güzel konuşuyorsunuz.

Nissim: Vos tambien! De onde sosh? / Siz de! Neredensiniz?

Reina: So de Saray, ma agora moro en Yerushalayim. I vos de onde sosh? / Saraybosna’danım, ama şu anda Kudüs’te yaşıyorum. Ve siz neredensiniz?

Ester: Somos de San Francisco, ma mis avuelos son de Kastoria. / San Francisco’danım ama büyükbabamlar Kesriye’den.

Nissim: I mis nonos son de Salonika. / Ve benim büyükbabamlar da Selanik’ten.

Reina: Eyos avlan djudeo-espanyol? / Ladino mu konuşuyorlar?

Nissim: Lo avlan solo en kaza: Yalnızca evde konuşuyorlar.

Ester: I mozotros perkumaros de avlar djudeo-espanyol tambien. / Ve biz de İspanyolca konuşmaya çalışıyoruz.

SÖZLÜKÇE

LADİNO TÜRKÇE
a -e/-a (yönelme eki, ismin önüne geldiğinde yönelme anlamı verir. Örn. A Yerushalayim – Kudüs’e
Aeroporto (m.) havaalanı
agora Şimdi/şu anda
avlar konuşmak
Bien (sıfat) güzel
Bueno (iyi) sıfat
de (-den/-dan) So de Saray – Saraybosna’dan
Giadera (f) rehber
i ve
Kaza (f) Ev
Komo? Nasıl?
Lo (nesne) O
Ma Ama
Mal Kötü şekilde
Malo Kötü
Mi/s Benim
Morar en -de/da yaşamak
Muncho/mucho Bir çok
Muy Çok
No Yok, değil
Nono/avuelo/papu Büyükbaba
Ser Olmak
Si Evet
Sinyor Bay
Sinyora Bayan
Solo Yalnızca
Tambien Aynı zamanda, ayrıca
Vuestro/a/os/as Sizin
Yamar Adlandırmak/demek
Yamarse Adlandırılmak/denilmek
Djudeo-espanol Ladino
Saloniko Selanik
Saray Bosnahersek
Yerushalayim Kudüs
Bienvenidos! Hoşgeldiniz!
Buenas tadres! Tünaydın
Buenos dias! Günaydın
Buyrun! Buyrun
En kaza Evde
Enkantado. Tanıştığımıza memnun oldum.
Komo vos yamash? Adınız nedir?
Me yamo Rakel. Adım Rachel.
Munchas grasias Çok teşekkür ederim.
Muncho plazer. Tanıştığımıza memnun oldum.
Perkurar de +inf x yapmayı denemek (perkurar de + mastar halinde fiil)

Bu dersimizdeki cümle yapıları

Özne + fiil + nesne = yo avlo Djudeo-espanol

Müziğin Rehberliğinde

Bu klibi izlerken gözümün önünde bir kaç kıtanın geçmişi birden canlandı. Çalgıların çeşitliliği, müziğin tanıdık hali, aslında ne kadar bir aradayız, ne kadar da tanıdık, komşu, akrabayız dedirtiyor insana…

Dün metro ve otobüs yolculuğu sırasında, kitabımı açtım, Ladino derslerine başlamış oldum böylece. Gecikmeli bir başlangıç olsa da yeni bir dili öğrenmek neşe veriyor.

İlk dersi bir sonraki yazımda sizler için özetleyeceğim:) Hem ben de daha iyi öğrenmiş olurum.

Bu gönderi sadece bu klibi izlemeniz ve çalgıların kardeşliğinin bize ne çok şey anlattığını görmenizi istediğim için yazıldı:)

Sevgiler,

Kıvılcım