2. DERS
ÇOĞUL KELİMELER
Sesli harflerle biten kelimeler genelde sonlarına -s harfi eklenerek çoğul hale getirilir.
Örnekler:
Nono – büyükbaba Nonos – büyükbabalar
İja – kız çocuğu ijas – kız çocukları
Padre – baba padres – babalar
Sessiz harflerle biten kelimeler ise -es harfi eklenerek çoğul hale getirilir.
Örnekler:
Sivdad – şehir Sivdades – şehirler
Papel -kağıt papeles – kağıtlar
Amor – sevgi amores – sevgiler
Luz -ışık luzes – ışıklar
Not: “S” harfi iki sesli harf arasında yer alırsa “z”ye dönüşür.
Örnek:
Mes – me(z)es
Sıfatlar cinsiyete ve sayıya göre isimlere uyum sağlayarak değişir. İsimlerle aynı şekilde değişir ve çoğul hale gelirler.
Un ombre riko – zengin bir adam ombres rikos – zengin adamlar
Una famiya rika – zengin bir aile famiyas rikas – zengin aileleler
Dikkatinizi çektiği üzere, sıfat tamlamalarında önce isim sonra sıfat kullanılıyor. Bu kuralı şimdiden dikkate almak ileride çok işimize yarayacaktır.
Artikeller
Belirsiz artikelin maskülen ve feminen kelimeler için farklı biçimleri vardır. (un, una). Artikeller, meslek, uzmanlık vs. belirten normatif cümlelerde kullanılmaz.
Eya es maestra. (O öğretmen).
Tu sos elevo (Sen öğrencisin).
Belirli artikeller de hem cinsiyete hem de sayıya göre farklı biçimlerde kullanılır.
Tekil: Çoğul:
El nono = büyükbaba los nonos = büyük babalar
La nona: büyükanne las nonas = büyükanneler
Tekil maskülen tanımlı artikelden sonra (a) ve (de) edatları geldiğinde, aşağıdaki şekilde kısalır:
A+el = al (-e/-a)
Örnek: el nono (büyükbaba)
Al nono (büyükbabaya)
De+el= -den / -dan
Örnek: el nono (büyükbaba)
Del nono (büyükbabadan)
İyelik Sıfatları
Benim, senin, onun gibi iyelik sıfatları, aidiyet belirtmek için kullanılır. Örneğin “benim evim” ifadesindeki “benim” evin kime ait olduğunu belirtir. Ladino’da iyelik sıfatları, önüne geldikleri ismin tekil, çoğul, feminen ve maskülen olmasına bağlı olarak değişir.
İyelik sıfatı | Tekil isim | Çoğul isim |
Benim | Mi | mis |
Senin | Tu | tus |
Onun | Su | sus |
Bizim | Muestro (m.) muestra (f) | Muestros (m.) / muestras (f.) |
Sizin (çoğul + resmi hitap) | Vuestro (m.) / vuestra (f.) | Vuestros (m.) / Vuestras (f.) |
Onların | Su (m/f) | Sus (m.F) |
Mi madre annem
Muestra madre annemiz
Muestras madres annelerimiz
Mi ija kızım
Vuestra ijo oğlun/oğlunuz
Su nono büyük babası/büyük babaları
Mi padre babam
Vuestro padre baban
Vuestros padres babalarınız
Mis ijas kızlarım
Vuestros ijos oğullarınız
Sus nonos büyük babaları